هیئت قاسم ابن الحسن علیهما السلام

پیوندها

۱ مطلب با موضوع «اهل البیت علیهم السلام :: زندیگینامه :: امیر المومنین علیه السلام» ثبت شده است

ولادت

                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:347
فصل اوّل: در ولادت «1» با سعادت آن حضرت است‏
مشهور آن است که آن حضرت در روز جمعه، سیزدهم ماه رجب، بعد از سى سال از عام الفیل «2» در میان کعبه معظّمه متولّد شده است. «3» پدر آن حضرت ابو طالب پسر عبد المطّلب بوده که با عبد اللّه پدر حضرت رسول صلّى اللّه علیه و آله و سلم برادر اعیانى (پدر و مادرى) بوده، و مادر آن حضرت فاطمه بنت اسد بن هاشم بن عبد مناف بوده و آن حضرت و برادرانش اوّل هاشمى بودند که پدر و مادرشان هر دو هاشمى بودند. «4»
__________________________________________________
 (1) در تاریخ ولادت آن حضرت گفته شده:
         گشته پیدا مثال معنى لفظ             خانه زاد خدا ز بیت اللّه‏
 یعنى: چنانچه معنى از لفظ پیدا مى‏شود امیر المؤمنین علیه السّلام از خانه خدا پیدا و ظاهر شد.
         شده تاریخ سال عام الفیل             مبدأ لا اله الّا اللّه‏
 مبدأ کلمه طیّبه لا اله الّا اللّه «لام» است که به حساب جمّل سى باشد و ولادت شریف آن حضرت نیز بعد از سى سال از عام الفیل است چنانچه در متن گفته شده. مؤلف رحمه اللّه.
 (2) الارشاد مفید، ج 1، ص 5؛ اعلام الورى، ج 1، ص 306؛ بحار الأنوار، ج 35، ص 16، ح 13 به نقل از آن دو کتاب؛ خصائص امیر المؤمنین از سید رضى، ص 4؛ التهذیب، ج 6، ص 19؛ مصباح المتهجد، ص 741 به نقل از ابن عیاش؛ الفصول المهمة، ص 12.
 (3) الغدیر، ج 6، ص 30- 31؛ المستدرک حاکم، ج 3، ص 483؛ فصول المهمة، ص 30؛ کفایة الطالب، ص 407؛ نور الابصار، ص 85؛ السیرة الحلبیه، ج 1، ص 129؛ مناقب الامام امیر المؤمنین از ابن مغازلى ص 7.
 (4) اعلام الورى، ج 1، ص 306؛ الکافى، ج 1، ص 376؛ التهذیب شیخ، ج 6، ص 19؛ اسد الغابة، ج 4، ص 16 و ج 5، ص 517؛ الفصول المهمة، ص 13؛ نسب قریش، ص 17؛ بحار الأنوار، ج 35، ص 6.
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:348
و در کیفیّت ولادت آن جناب روایات بسیار است و آنچه به سندهاى بسیار وارد شده آن است که: روزى عبّاس بن عبد المطّلب با یزید بن قعنب و با گروهى از بنى هاشم و جماعتى از قبیله بنى عبد العزّى در برابر خانه کعبه نشسته بودند، ناگاه فاطمه بنت اسد به مسجد درآمد و به حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام نه ماه آبستن بود و او را درد زاییدن گرفته بود، پس در برابر خانه کعبه ایستاد و نظر به جانب آسمان افکند و گفت: پروردگارا! من ایمان آورده‏ام به تو و به هر پیغمبر و رسولى که فرستاده‏اى و به هر کتابى که نازل گردانیده‏اى و تصدیق کرده‏ام به گفته‏هاى جدّم ابراهیم خلیل که خانه کعبه بنا کرده او است، پس سؤال مى‏کنم از تو به حق این خانه و به حق آن کسى که این خانه را بنا کرده است، و به حق این فرزندى که در شکم من است و با من سخن مى‏گوید، و به سخن گفتن خود مونس من گردیده است و یقین دارم که او یکى از آیات جلال و عظمت تو است، که آسان کنى بر من ولادت [فارغ شدن‏] مرا.
عبّاس و یزید بن قعنب گفتند که: چون فاطمه از این دعا فارغ شد، دیدیم که دیوار عقب خانه شکافته شد، فاطمه از آن رخنه داخل خانه شد و از دیده‏هاى ما پنهان گردید، پس شکاف دیوار به هم پیوست به اذن خدا، و ما چون خواستیم در خانه را بگشاییم چندان که سعى کردیم در گشوده نشد، دانستیم که این امر از جانب خدا واقع شده و فاطمه سه روز در اندرون کعبه ماند، اهل مکّه در کوچه‏ها و بازارها این قصّه را نقل مى‏کردند و زنها در خانه‏ها این حکایت را یاد مى‏کردند و تعجّب مى‏نمودند.
تا روز چهارم رسید، پس همان موضع از دیوار کعبه که شکافته شده بود دیگر باره شکافته شد، فاطمه بنت اسد بیرون آمد و فرزند خود اسد اللّه الغالب، علىّ بن ابى طالب علیه السّلام را در دست خویش داشت و مى‏گفت: اى گروه مردم! بدرستى که‏
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:349
حقّ تعالى برگزید مرا از میان خلق خود، و فضیلت داد مرا بر زنان برگزیده که پیش از من بوده‏اند، زیرا که حقّ تعالى برگزید آسیه دختر مزاحم را، و او عبادت کرد حقّ تعالى را پنهان در موضعى که عبادت در آنجا سزاوار نبود مگر در حال ضرورت- یعنى: خانه فرعون-، و مریم دختر عمران را حقّ تعالى برگزید و ولادت حضرت عیسى علیه السّلام را بر او آسان گردانید، و در بیابان درخت خشک را جنبانید، و رطب تازه از براى او از آن درخت فرو ریخت، و حقّ تعالى مرا بر آن هر دو زیادتى داد و هم چنین بر جمیع زنان عالمیان که پیش از من گذشته‏اند، زیرا که من فرزندى آورده‏ام در میان خانه برگزیده او و سه روز در آن خانه محترم ماندم و از میوه‏ها و طعامهاى بهشت تناول کردم.
و چون خواستم که بیرون آیم در هنگامى که فرزند برگزیده من بر روى دست من بود، هاتفى از غیب مرا ندا کرد که: اى فاطمه! این فرزند بزرگوار را علىّ نام کن، بدرستى که منم خداوند علىّ اعلا، و او را آفریده‏ام از قدرت و عزّت و جلال خود، و بهره کامل از عدالت خویش به او بخشیده‏ام، و نام او را از نام خود اشتقاق نموده‏ام، و او را به آداب خجسته خود تأدیب نموده‏ام، و امور خود را به او تفویض کرده‏ام، و او را بر علوم پنهان خود مطّلع کرده‏ام، و در خانه محترم من متولّد شده است، و او اوّل کسى است که اذان خواهد گفت بر روى خانه من، و بتها را خواهد شکست و آن‏ها را از بالاى کعبه به زیر خواهد انداخت، و مرا به عظمت و مجد و بزرگوارى و یگانگى یاد خواهد کرد، و اوست امام و پیشوا بعد از حبیب من و برگزیده از جمیع خلق من محمّد صلّى اللّه علیه و آله و سلم که رسول من است، و او وصىّ او خواهد بود خوشا حال کسى که او را دوست دارد و یارى کند او را، و واى بر حال کسى که فرمان او نبرد و یارى او نکند و انکار حقّ او نماید. «1»
__________________________________________________
 (1) بحار الأنوار، ج 35، ص 18- 19؛ جلاء العیون، ص 301- 302؛ بشارة المصطفى، ص 8؛ روضة الواعظین، ص 150؛ معانى الاخبار، ص 62؛ ح 1، امالى صدوق، ص 114، ح 9؛ کشف الغمه، ج 1، ص 60؛ احقاق الحق، ج 5، ص 56.
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:350
و در بعضى روایات است که چون حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام متولّد شد، ابو طالب او را بر سینه خود گرفت و دست فاطمه بنت اسد را گرفته به سوى ابطح آمدند و ندا کرد به این اشعار:
         یا ربّ یا ذا الغسق الدّجىّ             و القمر المبتلج المضىّ‏
             بیّن لنا من حکمک المقضىّ             ما ذا ترى فى اسم ذا الصّبىّ‏
 مضمون این اشعار آن است که: اى پروردگارى که شب تار و ماه روشن و روشنى دهنده را آفریده‏اى، بیان کن از براى ما که این کودک چه نام گذاریم؟! ناگاه مانند ابر چیزى از روى زمین پیدا شد، نزدیک ابو طالب آمد، ابو طالب او را گرفت و با على علیه السّلام به سینه خود چسبانید و به خانه برگشت، چون صبح شد دید که لوح سبزى است در آن نوشته شده است:
         خصّصتما بالولد الزکىّ             و الطّاهر المنتجب الرّضىّ‏
             فاسمه من شامخ علىّ             علىّ اشتقّ من العلىّ‏
 حاصل مضمون آن که: مخصوص گردیدید شما اى ابو طالب و فاطمه به فرزند طاهر پاکیزه پسندیده، پس نام بزرگوار او على علیه السّلام است و خداوند علىّ اعلى نام او را از نام خود اشتقاق کرده است.
پس ابو طالب آن حضرت را علىّ نام کرد و آن لوح را در زاویه راست کعبه آویخت و چنان آویخته بود تا زمان هشام بن عبد الملک که آن را از آنجا فرود آورد و بعد از آن ناپیدا شد. «1»
و اخبار در باب ولادت آن حضرت و کیفیّت آن بسیار است و مقام را گنجایش بیش از این نیست. و این فضیلت از خصایص آن حضرت است، چه، اشرف بقاع حرم، مکّه است و اشرف مواضع حرم، مسجد است و اشرف موضع آن، کعبه است و احدى غیر از حضرت امیر المؤمنین علیه السّلام در چنین مکانى متولّد نشده، «2» و
__________________________________________________
 (1) مناقب ابن شهر آشوب، ج 2، ص 199؛ بحار الأنوار، ج 35، ص 18؛ جلاء العیون، ص 306.
 (2) نک: الفصول المهمه، ص 12؛ کفایة الطالب، ص 407؛ المستدرک حاکم، ج 3، ص 483؛ سیره حلبى، ج 1، ص 139؛ نزهة المجالس، ج 2، ص 204؛ الغدیر، ج 6، ص 228- 230؛ اسد الغابة، ج 4، ص 31.
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:351
نیز متولّد نشده مولودى در سیّد ایّام که روز جمعه باشد در شهر حرام که ماه رجب باشد در بیت الحرام سواى امیر المؤمنین علیه السّلام ابو الأئمّة الکرام- علیه و آله آلاف السّلام-.
و فى الحقیقة:
         هذه من علاه احدى المعالى             و على هذه فقس ما سواها «1»
             اى سنایى به قوّت ایمان             مدح حیدر بگو پس از عثمان‏
             با مدیحش مدایح مطلق             زهق الباطل است و جاء الحقّ‏
             در پس پرده آنچه بود آمد             اسد اللّه در وجود آمد «2»
 و لنعم ما قال الحمیرى:
         ولدته فى حرم الاله و أمنه             و البیت حیث فناؤه و المسجد
             بیضاء طاهرة الثّیاب کریمة             طابت و طاب ولیدها و المولد
             فى لیلة غابت نحوس نجومها             و بدت مع القمر المنیر الاسعد
             ما لفّ فى خرق القوابل مثله             الّا ابن آمنة النّبىّ محمد «3»
          على است صاحب عزّ و جلال و رفعت و شأن             على است بحر معارف، على است کوه وقار
          دلیل رفعت شأن على اگر خواهى             بدین کلام دمى گوش خویشتن مى‏دار
             چه خواست مادرش از بهر زادنش جایى             درون خانه خاصش بداد جا جبّار

__________________________________________________
 (1) از اشعار شیخ ازرىّ است.
ترجمه: این، تنها یکى از افتخارات او بود؛ بس بر همین قیاس دیگر افتخارات او را بسنج.
 (2) کتاب حدیقة و شریعة الطریقة، ص 244.
 (3) دیوان، ص 155 با تحقیق شاکر هادى شکر.
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:352
         ز بهر مدخل آن پیشواى خیل زنان             شکافت حضرت ستّار کعبه را دیوار
             پس آن مطهّره با احترام داخل شد             در آن مکان مقدّس بزاد مریم وار
             برون چه خواست آید پس از چهار روز             ندا شنید که رو نام او على بگذار
             فداى نام چنین زاده‏اى بود جانم             چنین امام گزینید یا اولى الأبصار
***
                        منتهى الآمال، شیخ عباس قمى ،ج‏1،ص:353

  • هیئت قاسم ابن الحسن علیهما السلام